นักสืบฟองไข่...เรื่องใกล้ตัว

ในเดือนตุลาคมเป็นเดือนที่มีการจัดงานวันไข่โลก (CELEBRATE WORLD EGG DAY)  กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)  จัดกิจกรรม  คุยกัน ..ฉันท์วิทย์  สัญจร  ในหัวข้อ  “นักสืบฟองไข่...เรื่องใกล้ตัว”  โดยวิทยากรรับเชิญ อาจารย์ฤทัย  จงสฤษดิ์  หัวหน้าฝ่ายสร้างความรู้ความตระหนักทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สวทช.  ร่วมให้ความรู้  ณ  ร้านทรู  คอฟฟี่     ชั้น 2 สาขาสยามสแควร์ ซอย 3 

            อาจารย์ฤทัย  จงสฤษดิ์   กล่าวว่า  ชีวิตหลายคนผูกพันและเติบโตมากับวัตถุทรงกลมๆ รีๆ นามว่า “ไข่” อยู่ไม่ใช่น้อย  ตั้งแต่ลูกน้อยลืมตาดูโลกไม่กี่เดือน เมื่อถึงเวลาที่กลืนกินอาหารเหลวได้บ้าง  แม่ก็จะเคี่ยวข้าวต้มร้อนๆ  ตอกไข่ไก่ที่อุดมไปด้วยโปรตีนและแร่ธาตุต่างๆ นำมาบดให้ละเอียดป้อนให้กิน   พอเราโตพอจะวิ่งเล่นได้  ก็แอบซุกซนไปเขี่ยไข่จิ้งจกที่วางไข่อยู่ตามซอกกล่องเก็บของ หรือซอกริมหน้าต่าง  หรือนำมาส่องแดดดูตัวอ่อนภายในไข่    วิชาศิลปะประดิษฐ์คิดอะไรไม่ออก  เราก็หยิบเปลือกไข่จากห้องครัวมาระบายวาดตา จมูก ปาก แต่งแต้มเป็นเจ้าหญิงในเทพนิยายส่งคุณครู    จนถึงตอนนี้  ครั้นพอหิวขึ้นมา อาหารยามยากก็คือ ไข่เจียวร้อนๆ กับซอสพริก  หอมอร่อยชนิดที่เอาสเต็กมาแลกก็ไม่ยอม

            ไข่มีอยู่คู่โลกมานานแล้วนับร้อยล้านปี  เป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของสิ่งมีชีวิตหลายชนิด  จะมองในวิทยาศาสตร์  สังคมศาสตร์  และสุนทรียภาพศาสตร์แล้วล่ะก็  ไข่เป็นหนึ่งในกระบวนการหนึ่งของสิ่งมีชีวิตที่ช่วยสืบทอดสายพันธุ์   คุ้มครอง ปกป้องและโอบอุ้มทายาทให้อยู่รอดปลอดภัย สัตว์ปีกหลายชนิดที่ออกจากไข่ก็จะมีสัญชาตญาณผูกพันกับสิ่งที่มันเห็นแรกพบ  ดังเช่น ลูกเจี๊ยบที่วิ่งตามต้อยๆ เพราะคิดว่า เราเป็นบุพการีของมันเข้าแล้วล่ะสิ

            อาจายร์ฤทัย  กล่าวเพิ่มเติมว่า “ความลับของไข่” เป็นเรื่องสนุกและชักชวนให้ค้นหา   เรื่องราวน่ามหัศจรรย์ของสิ่งมีชีวิตที่มีกระบวนการปรับตัวเกี่ยวกับไข่ และความพิเศษของไข่ ตั้งแต่สีเปลือกไข่  ลวดลายบนไข่  รูปทรงและขนาดที่ทำให้ไข่ยังอยู่คู่กับโลกนี้มายาวนานจนถึงปัจจุบัน  อีกทั้งไข่ยังนำมาประดิษฐ์และทดลองทางวิทยาศาสตร์ได้มากมาย  แถมยังหาไม่ยากเพราะมีเปลือกไข่       ที่เหลือจากการทำอาหารในห้องครัวอยู่แล้ว  การทดลองสนุก ๆ เกี่ยวกับไข่  อาทิ  ใส่ไข่ลงขวด 

            ตั้งไข่ไม่ให้ล้ม   พิสูจน์ไข่ดีและไข่เน่า  ทำให้ไข่ลอยน้ำ   พิสูจน์ไข่สุกและไข่ดิบ   ไข่เต้นในน้ำส้มสายชู   ไข่ทรงพลัง  ไข่เปลี่ยนสี  ไข่วิ่งหนี   และไข่สีเงิน
 

ซึ่งเด็ก ๆ สามารถทำการทดลองได้ด้วยตัวเองที่บ้านหรือที่โรงเรียน ดังนี้

1. กิจกรรม ใส่ไข่ลงขวด

            วัสดุ/อุปกรณ์

-           ขวดแก้วปากแคบ หรือ ขวดพลาสติกหนาปากแคบ จำนวน 1 ขวด

-           ไข่ต้ม 1 ฟอง

-           ไม้ขีด หรือ น้ำร้อน

-           น้ำมัน

            วิธีการทดลอง

                   กรณีขวดแก้ว

                             - จุดไม้ขีดแล้วใส่ลงในขวดทันที

                             - วางไข่ต้มที่ทาน้ำมันไว้ที่ปากขวด

กรณีขวดพลาสติก

          - เทน้ำร้อนลงในขวด

          - วางไข่ต้มที่ทาน้ำมันไว้ที่ปากขวด

ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

             การจุดไม้ขีดแล้วใส่ลงในขวด หรือการเทน้ำร้อนลงในขวด ทำให้อากาศภายในขวดมีอุณหภูมิสูง จากนั้นอุณหภูมิจะลดลง อากาศร้อนในขวดที่เย็นตัวลงจะหดตัวส่งผลให้ภายในขวดมีความดันอากาศต่ำ และจะพยายามดูดอากาศจากภายนอกเข้าไปภายใน แต่ติดที่ไข่ต้มที่ปิดปากขวดอยู่ ฉะนั้นไข่ต้มจึงถูกดูดเข้าไปภายในขวด

2. ตั้งไข่ไม่ให้ล้ม

            วัสดุ/อุปกรณ์

-           ไข่ต้ม 1 ฟอง

-           เกลือ

            วิธีการทดลอง

-           โรยเกลือเล็กน้อยลงบนโต๊ะ

-           ตั้งไข่บริเวณที่โรยเกลือ

            ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

                          เม็ดเกลือทำหน้าที่เป็นขาค้ำไข่ ไม่ให้ไข่ล้ม

3. พิสูจน์ไข่ดีและไข่เน่า

            วัสดุ/อุปกรณ์

-           ไข่ดิบใหม่ 1 ฟอง

-           ไข่ดิบเก่า 1 ฟอง

-           น้ำเปล่า

-           ถ้วยน้ำ

            วิธีการทดลอง

-           นำไข่ดิบทั้ง 2 ฟอง ใส่ลงในถ้วยน้ำ

-           สังเกตการลอยน้ำของไข่ทั้ง 2 ฟอง

ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

            ไข่ไก่ใหม่จะมีปริมาณไข่ขาวและไข่แดงมากแต่ช่องอากาศน้อย แต่หากทิ้งไข่ไว้ยิ่งนานจะยิ่งมีช่องอากาศมาก เนื่องจากของเหลวภายในไข่จะระเหยผ่านรูเล็กๆ ที่เปลือกไข่และอากาศภายนอกจะซึมผ่านเข้าไปแทนที่น้ำ

            ทำให้ไข่ใหม่ที่มีช่องอากาศน้อยแต่มีปริมาณไข่มากจมน้ำ ในขณะที่ไข่เก่าที่มีช่องอากาศมาก จะลอยน้ำ

4. ทำให้ไข่ลอยน้ำ

            วัสดุ/อุปกรณ์

-           ไข่ดิบ 1 ฟอง

-           น้ำเปล่า

-           เกลือ

-           ถ้วยน้ำ

-           ช้อนคนน้ำ

            วิธีการทดลอง

-           นำไข่ใส่ลงในน้ำ

-           สังเกตการลอยของไข่

-           ค่อยๆ เติมเกลือ แล้วคนจนละลาย

-           สังเกตการลอยของไข่

ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

           ปกติไข่จะมีความหนาแน่นมากกว่าน้ำ ทำให้ไข่จมลงในน้ำ แต่เมื่อเติมเกลือลงในน้ำจนกระทั่งอิ่มตัว ทำให้น้ำเกลือมีความหนาแน่นมากกว่าไข่ ฉะนั้นไข่จึงลอยในน้ำเกลือ

5. พิสูจน์ไข่สุกและไข่ดิบ

            วัสดุ/อุปกรณ์

-           ไข่ต้มสุก 1 ฟอง

-           ไข่ดิบ 1 ฟอง

วิธีการทดลอง

-           หมุนไข่ดิบ โดยจับปลายด้านแหลมของไข่เป็นแกนหมุน จากนั้นใช้นิ้วแตะเพื่อหยุดการหมุนของไข่ดิบ

-           สังเกตลักษณะการหมุนและการหยุดหมุนของไข่ดิบ

-           หมุนไข่ต้ม โดยจับปลายด้านแหลมของไข่เป็นแกนหมุน จากนั้นใช้นิ้วแตะเพื่อหยุดการหมุนของไข่ต้ม

-           สังเกตลักษณะการหมุนและการหยุดหมุนของไข่ต้ม

ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

            ไข่ดิบนั้น  ภายในเป็นของเหลวทำให้ลักษณะการหมุนของไข่ดิบเป็นไปอย่างสะเปะสะปะ เนื่องจากของเหลวภายในเป็นตัวต้านทานการหมุน และเมื่อใช้นิ้วแตะให้หยุดหมุน พบว่าไข่ดิบยังหมุนต่อได้อีก เนื่องมาจากแรงเฉื่อยในการเคลื่อนที่ของของเหลวภายใน

            ส่วนไข่ต้มสุก ภายในเป็นก้อนแข็ง ทำให้หมุนได้ดี โดยมีลักษณะการหมุนเหมือนลูกข่าง และเมื่อใช้นิ้วแตะให้หยุดหมุน พบว่าไข่จะหยุดหมุนทันที เนื่องจากไม่มีแรงเฉื่อยในการเคลื่อนที่จากภายใน

6. สลายเปลือกไข่ด้วยน้ำส้มสายชู

วัสดุ/อุปกรณ์

-           ไข่ไก่ดิบ 1 ฟอง

-           น้ำส้มสายชู

-           ถ้วยน้ำ

วิธีการทดลอง

-           วางไข่ไก่ลงในถ้วยน้ำ

-           เทน้ำส้มสายชูลงในถ้วย ให้ระดับน้ำส้มสายชูท่วมไข่

-           สังเกตการเปลี่ยนแปลง

ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

               เปลือกไข่ประกอบด้วยแคลเซียมคาร์บอเนต (หินปูน) ซึ่งทำปฏิกิริยากับกรดอะซิติกในน้ำส้มสายชู ได้เป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ฉะนั้นเมื่อเราแช่ไข่ไว้ในน้ำส้มสายชูในระยะเวลานาน ทำให้เปลือกไข่ทำปฏิกิริยากับน้ำส้มสายชูจนหมด จนกระทั่งเหลือเพียงเยื่อหุ้มไข่ ซึ่งหุ้มของเหลวภายในไว้เท่านั้น

7.ไข่สีเงิน

วัสดุ/อุปกรณ์

-          เปลือกไข่

-          เทียน 1 เล่ม

-          ไม้ขีด

-          ถ้วยน้ำเปล่า

วิธีการทดลอง

-          จุดเทียน

-          นำเปลือกไข่ไปลนที่เปลวเทียนให้เปลือกไข่ติดเขม่าควันสีดำ

-          ปล่อยให้ไข่เย็น

-          นำส่วนที่มีเขม่าสีดำจุ่มน้ำ

-          สังเกตเปลือกไข่ที่ติดเขม่าในน้ำ

ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

            แสงที่ตกกระทบบริเวณเปลือกไข่ที่มีเขม่าควันในน้ำจะถูกสะท้อนกลับหมดเหมือนกระจก ฉะนั้นเราจึงเห็นเป็นสีเงิน

8. ไข่ล้มลุก

            วัสดุ/อุปกรณ์

-          เปลือกไข่

-          ดินน้ำมัน

-          สีโปสเตอร์

-          ปากกา Permanent

-          พู่กัน,จานสี

            วิธีการทดลอง

-          เตรียมเปลือกไข่สำหรับทำตุ๊กตา โดยเจาะรูไข่ด้านบนส่วนที่แหลมๆ นำไข่ข้างในออก ล้างเปลือกไข่ให้ สะอาด

-          นำดินน้ำมันปั้นเป็นก้อนเล็กๆค่อยๆเติมใส่เข้าไปในเปลือกไข่ โดยเติมที่ละนิดแล้วตั้งไข่ดูว่าตั้งได้ตรง รึยัง ถ้ายังเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง ให้เพิ่มดินน้ำมันในด้านตรงข้ามกัน จนกระทั่งตั้งไข่ได้

-          เมื่อได้เปลือกไข่ล้มลุกแล้วนำมาแต่งแต้มสีให้สวยงามโดยใช้สีโปสเตอร์ หรือปากาPermanent

-          ลองผลักตุ๊กตาที่ทำขึ้น จะสังเกตว่า ทำไมน๊า ......... ตุ๊กตาล้มแล้วถึงไม่ลุก

            ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

          การประดิษฐ์ตุ๊กตาล้มลุก นอกจากจะเสริมสร้างความสนุกการใช้ความคิดสร้างสรรค์ระบายสีตัวตุ๊กตาแล้ว เจ้าตุ๊กตาล้มลุกยังช่วยให้ น้องๆได้เรียนรู้หลักของความสมดุล โดยการที่นำดินน้ำมันใส่ลงไปในเปลือกไข่และจัดให้อยู่ตรงกลางด้านล่างนั้นเป็นการถ่วงน้ำหนักไว้ที่ส่วนล่างของตุ๊กตาเพื่อให้จุดศูนย์กลางมวลอยู่ที่ฐานของ ตุ๊กตา นั้นเป็นเหตุผลว่า เมื่อเราผลักตุ๊กตาให้ล้มแล้วทำไมมันถึงลุกขึ้นมาตั้งได้อีกครั้ง

9. ไข่เปลี่ยนสี

            วัสดุ/อุปกรณ์

-          เปลือกไข่

-          พัดลมมือถือ

-          สีโปสเตอร์

-          พู่กัน

-          เทปกาว

            วิธีการทดลอง

-          เตรียมเปลือกไข่โดย เจาะรูเพียงหนึ่งด้านนำไข่ข้างในออก ล้างให้สะอาด

-          ระบายสีเปลือกไข่เป็นแถบตามแนวยาว โดยระบายไล่สีตามสีรุ้ง 7 สี คือ ม่วง คราม น้ำเงิน เขียว เหลือง ส้ม แดง รอจนสีแห้ง

-          นำเปลือกไข่ที่ทาสีแล้ว ติดเข้ากับพัดลมมือถือ

-          ลองเปิดพัดลม แล้วสังเกตดูสิว่าน้องๆเห็นเปลือกไขเป็นสีอะไร...?

            ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

                      เมื่อเราเปิดพัดลม น้องๆจะเห็นว่า ไข่ที่เราระบายสีรุ้งไว้นั้นขณะที่พัดลมหมุนเร็วๆ จะกลายมาเป็น สีของเปลือกไข่อีกครั้ง เมื่อปิดพัดลม ไข่หยุดหมุนมันก็จะกลายเป็นไข่สีรุ้งตามเดิมนั้นก็เพราะว่า เกิดการรวมตัวกันของแสงสี เมื่อแสงสีรุ้งบนเปลือกไข่เกิดรวมตัวตัวกัน จะทำให้เราเห็นมันเป็นสีเปลือกไข่ แต่น้องๆทราบไหม ค่ะว่าในวิชาศิลปะ เมื่อเราน้ำสีรุ้ง 7สีมาเทผสมกัน แล้วมันจะกลายเป็นสีดำค่ะ

10. กระถางต้นไม้จากเปลือกไข่

          วัสดุ/อุปกรณ์

-          เปลือกไข่

-          อุปกรณ์ตกแต่ง ลูกปัด สติ๊กเกอร์การ์ตูน

-          ดิน

-          เมล็ดพืช

วิธีการทดลอง

-          เตรียมเปลือกไข่ ครึ่งฟอง ล้างให้สะอาด

-          ตกแต่งให้สวยงาม โดยใช้อุปกรณ์ตกแต่ง

-          ใส่เมล็ดพืชเข้าไป

          ประโยชน์/ความรู้ที่ได้จากการทดลอง

                          การเก็บเปลือกไข่จากตะกร้าขยะในครัว มาประดิษฐ์เป็นกระถางต้นไม้ นอกจากจะได้ความสวยงาม แล้วยังเป็นการนำเปลือกไข่ที่ทิ้งแล้วมาใช้ให้เกิดประโยชน์ได้ เราสามารถนำเปลือกไข่มาเพาะเมล็ดพืชก่อนปลูกลงดินได้ด้วย โดยเมื่อต้นพืชโตพอที่จะลงดิน เราก็แค่บีบเปลือกไข่ให้แตกก่อน เป็นการช่วยลดการใช้ถุงพลาสติกในการเพาะชำได้อีกด้วย เห็นไหมค่ะว่าเปลือกไข่ใกล้ๆตัวเรามีประโยชน์มากมายขนาดไหน